6 października, 2020
6 października, 2020
Większość świadomych pacjentów, którzy zmagają się z chroniczny problemami zdrowotnymi, chorobami autoimmunologicznymi czy problemami pokarmowymi, prawdopodobnie zna restrykcyjne diety, takie jak protokół autoimmunologiczny (AIP), dietę GAPS lub FODMAP. Diety te mogą znacząco zmniejszyć stany zapalne, pomóc wyeliminować nadwrażliwości pokarmowe i wpłynąć na pierwotne przyczyny niespecyficznych objawów. Jednak niektórzy pacjenci odczuwają niewielką poprawę lub nawet jej brak po zastosowaniu eliminacji dietetycznych. Jeszcze inni mogą nabyć nowych nadwrażliwości pokarmowych. Winowajcą w obu przypadkach może być utrata tolerancji doustnej .
Tolerancja doustna jest fragmentem ogólnoustrojowej tolerancji immunologicznej, której nadrzędną cechą charakterystyczną jest brak reakcji na antygeny własne. Ideą jest rozpoznanie obcych antygenów, np. alergenów pokarmowych dostających się do organizmu przez błonę śluzową jelita, jako własnych. Pierwsza wzmianka na temat tolerancji doustnej pochodzi z 1911r., kiedy Wells i Osborn zaobserwowali, że u świnek morskich, które zostały poddane doustnej ekspozycji na alergeny pokarmowe, nie dochodziło do rozwoju reakcji anafilaktycznej po ponownym kontakcie z nimi.
Do niedawna sugerowano, że „wyrastanie z alergii na pokarmy” jest możliwe dzięki ścisłej eliminacji pokarmów, a nawracająca ekspozycja nawet na małe ilości alergenu może inicjować rozwój alergii i równocześnie opóźniać rozwój tolerancji. Badania ostatnich lat wskazują, że chociaż ścisła dieta eliminacyjna nie jest wielokrotnie respektowana, to pacjenci z alergii na pokarmy „wyrastają”, jak również są dzieci, które z niej nie „wyrastają” mimo stosowania eliminacji. Obecnie sugeruje się, że pewna ekspozycja na alergeny, nie tylko nie uniemożliwia osiągnięcia tolerancji, ale wręcz może ją opóźnić (naukowcy sugerują: „nie ma tolerancji bez alergenu”). Na modelu zwierzęcym wykazano nawet, że wywołanie tolerancji uzależnione jest od dawki alergenu.
Pacjent w prosty sposób może zacząć poprawiać swoją tolerancję doustną, aby reagować na mniejszą liczbę pokarmów. Trzeba jednak wiedzieć jakie procesy wpływają na prawidłową tolerancję doustną.
Komórki dendrytyczne to komórki odpornościowe w jelicie cienkim, które decydują o tym, czy układ odpornościowy będzie reagować na dany pokarm.
Stają się nadmiernie reaktywne, gdy białka pokarmowe nie są dokładnie trawione, co może prowadzić do utraty tolerancji doustnej. Możesz wspomóc trawienie, przyjmując kwas solny (HCL) i enzymy trawienne podczas posiłków.
Inną przyczyną nadreaktywności komórek dendrytycznych jest niski poziom komórek SIgA , które stanowią barierę ochronną jelita.
Witamina A w postaci retinolu (nie beta-karotenu) w dawce 5000 może pomóc w utrzymaniu tolerancji. Trzeba jednak pamiętać, że SigA nie podniesie się gdy pacjent walczy ze stresem, chronicznymi infekcjami czy niedoborami snu.
Limfocyty T regulatorowe (Treg) decydują, czy układ odpornościowy powinien tolerować białka pokarmowe, czy też je atakować, wywołując reakcję zapalną. Można zachęcić limfocyty T do zwalczania stanu zapalnego poprzez kwasy tłuszczowe Omega 3, glutation i witaminę D.
Pobudzanie endorfin, dzięki ćwiczeniom, śmiechowi i innym przyjemnym czynnościom, również łagodzi stany zapalne i moduluje funkcje odpornościowe.
Wsparcie procesów detoksykacji wątroby może poprawić tolerancję doustną. Wątroba ma dwa kluczowe szlaki detoksykacji, które powodują, że związki rozpuszczalne w tłuszczach mogą być rozpuszczalne w wodzie, aby organizm mógł je poprawnie wyeliminować.
Faza I zmienia strukturę związku, dzięki czemu cząsteczki mogą się do niego przyczepić w następnym etapie.
Faza II obejmuje wiele etapów, które pomagają przyłączać cząsteczki do związku, aby można było je bezpiecznie wyeliminować.
Istnieje wiele suplementów poprawiających pracę wątroby, ale przede wszystkim trzeba pamiętać o diecie, która poprawi przepływ żółci i dostarczy niezbędnych składników odżywczych dla obu faz detoksu.
Bogata różnorodność flory jelitowej jest jedną z najważniejszych rzeczy dla zachowania tolerancji doustnej. Bakterie jelitowe wytwarzają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), które pomagają gasić stany zapalne.
W przypadku niektórych osób ograniczona dieta (czyli często dieta eliminacyjna typu GAPS czy niskie FODMAP) może zmniejszyć różnorodność bakterii jelitowych. Jedz różnorodne produkty i staraj się spożywać co najmniej 7 do 9 porcji owoców i warzyw dziennie, aby wzmocnić tolerancję doustną. Uważaj jednak na skoki cukru we krwi spowodowane zbyt dużą ilością owoców.
Niedobory hormonów tarczycy mogą sprzyjać utraty tolerancji doustnej.
Hormon T3 jest niezbędny dla integralności i naprawy śluzówki jelit, a tym samym dla utrzymania tolerancji doustnej. U wielu pacjentów przyjmujących leki zawierające tylko lewotyroksynę, może występować niedobór T3, gdy organizm nie jest w stanie przekształcić wystarczającej ilości T4 w T3. Niestety stres czy chroniczny stan zapalny (obecny w przypadku choroby Hashimoto) utrudnia konwersję T4 w T3, przez co pacjenci często nie są w stanie przywrócić tolerancji doustnej.
Również hormony płciowe wpływają na stan zapalny i tolerancję doustną, ponieważ komórki odpornościowe mają receptory hormonalne. Z tego powodu wahania hormonów u kobiet (PMS, menopauza, ciąża) mogą nasilać stan zapalny.
Kobiety potrzebują wystarczającej ilości estrogenu, aby zregenerować śluzówkę jelita, kontrolować stan zapalny i wspierać komunikację mózgu z jelitami.
Bardzo często pacjentki, które zmagają się z wahaniami hormonów, mają problem z poprawnym działaniem układu immunologicznego, wyciszaniem stanów zapalnych i utrzymaniem tolerancji doustnej.
Zdolność do metabolizowania i usuwania estrogenów z organizmu jest również ważna dla tolerancji doustnej. Estrogen, który nie jest odpowiednio metabolizowany w wątrobie, może przekształcić się w bardziej toksyczną i zapalną postać.
Multum kobiet zmaga się dziś z tzw. przewagą estrogenową. Objawy nadmiaru estrogenu obejmują wzdęcia, obrzęki, depresję, przyrost masy ciała i zmiany nastroju. Taka nierównowaga będzie sprzyjać stanom zapalnym.
U mężczyzn testosteron odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu tolerancji doustnej. Testosteron jest wytwarzany przez komórki Leydiga w jądrach. Komórki Leydiga są niezwykle wrażliwe, i stan zapalny może je uszkodzić. Jądra nie są w stanie wyprodukować nowych komórek Leydiga w trakcie przewlekłego zapalenia, i w ten sposób produkcja testosteronu stopniowo spada.
Stan zapalny zwiększa również aktywność enzymu aromataza, który konwertuje testosteron do estrogenu. Aromataza znajduje się w tkance tłuszczowej, więc mężczyźni z nadwagą mogą również mieć wyższy poziom estrogenu. Utrata wagi może spowodować uwolnienie zmagazynowanego estrogenu do krwiobiegu, pogarszając przez chwilę objawy estrogenizacji.
Inne czynniki mające wpływ na tolerancję doustną to: reakcje histaminowe, spożywanie zbyt dużej ilości soli (nadmiar sodu jest zapalny czy chroniczny stres. Przewlekły stres może wpływać na tolerancję doustną.
Niestabilny poziom glukozy we krwi jest jedną z najczęstszych przyczyn przewlekłej reakcji stresowej. Kiedy poziom cukru we krwi jest wysoki lub niski, reakcja na stres hamuje komórki SIgA, sprzyjając zwiększonej przepuszczalności bariery jelitowej i stanom zapalnym, co prowadzi do utraty tolerancji doustnej. Niestabilny poziom cukru we krwi jest przyczyną zaburzeń równowagi hormonalnej i wielu innych zaburzeń metabolicznych.
Ten potoczny termin odnoszący się do zwiększonej przepuszczalności jelita, czy też zmniejszonej integralności śluzówki jelitowej pojawia się niemal zawsze gdy mowa o nadwrażliwościach pokarmowych. Wiemy dziś, że sama zwiększona przepuszczalność jelit nie jest wystarczającym czynnikiem nabycia reakcji na pokarmy. Niezbędna w całym obrazu jest omawiana utrata tolerancji doustnej. Z tego powodu nie istnieje ani protokół, ani suplement, ani nawet żadna uniwersalna dieta mająca pomóc „uszczelnić jelita” i pozbawić pacjenta nadwrażliwości pokarmowych. Wielu dietetyków zaleca testy na tzw. nietolerancje pokarmowe, które nie tylko nie sprawdzają realnej reakcji na antygeny pokarmowe (nie mierzą czy organizm produkuje przeciwciała na dany antygen), ale również eliminacja tych produktów nie wpływa w żaden sposób na przywrócenie tolerancji doustnej. Często całkowity brak ekspozycji na pokarm, który wywołuje reakcję, może nabycie tolerancji opóźnić. Wielu pacjentów eliminując wszystkie pokarmy, które wyszły wysoko w teście eliminuje różnorodność błonnika dla jelit, co utrudnia nabycie tolerancji. Układ immunologiczny to bardzo skomplikowany i wrażliwy na wiele procesów system, którego równowaga zależy od wielu innych mechanizmów. U jednej osoby istotny będzie wpływ stresu, u innej nierównowaga hormonalna, a u jeszcze innej brak różnorodności flory bakteryjnej w jelitach. Z tego powodu sama dieta eliminacyjna, na dłuższą metę może nie zminimalizować nadwrażliwości pokarmowych. Przywrócenie tolerancji doustnej wymaga zajęcia się całym organizmem, a nie tylko jelitami
W dziedzinie immunologii wyróżnia się 3 rodzaje tolerancji: dietetyczną tolerancję białka (zwana doustną), chemiczną i autotolerancję. W przypadku chorób autoimmunologicznych utracona zostaje tolerancja na własne antygeny, i organizm zaczyna atakować własną tkankę. Ponieważ wszystkie trzy formy tolerancji obejmują układ odpornościowy, większość osób z chorobami autoimmunologicznymi traci jednocześnie tolerancję doustną i chemiczną.
Poziom utraconej tolerancji doustnej jest różny u różnych osób, dlatego niektórzy pacjenci po okresie eliminacji, są w stanie skutecznie przywrócić wiele pokarmów, podczas gdy inni próbują reintrodukcji i stwierdzają, że nie tolerują wszystkiego.
Analogicznie, jeśli ktoś przeprowadza testy wrażliwości pokarmowej i wyniki pokazują, że nie toleruje ponad 50% testowanej żywności, jest to oznaka utraty tolerancji doustnej. Niestety eliminacja tych produktów nie wpływa w żaden sposób na przyczynę problemu.
Podczas terapii skupiamy się na eliminacji stanu zapalnego, równowadze hormonalnej, poprawie trawienia, zwiększeniu różnorodności flory jelitowej, wsparciu pracy wątroby oraz zwiększeniu odporności na stres – wszystko po to aby pracować nad tolerancją doustną.
